Vào ngày 14-10-2004, Hội đồng Tôn vương Campuchia, dưới sự chủ tọa của Quốc trưởng kiêm Chủ tịch Thượng viện Chea Sim, đã đồng lòng bầu chọn Hoàng tử Norodom Sihamoni làm Quốc vương kế vị của vị quốc vương Norodom Sihanouk.
Quyết định này đánh dấu sự chuyển giao quyền lực từ thế hệ tiền nhiệm sang người kế vị, và tôn vinh vai trò quan trọng của Hoàng tử Sihamoni trong sự nối tiếp truyền thống gia đình hoàng gia Campuchia.
Buổi lễ nhậm chức diễn ra vào ngày 29-10-2004 và đây được coi là một sự kiện quan trọng trong lịch sử của quốc gia Campuchia, hay còn gọi là xứ sở Chùa Tháp.
Vai trò của Quốc vương Sihanouk đối với Campuchia
Quốc vương Sihanouk sinh ngày 31-10-1922 tại thủ đô Phnôm Pênh, ông là con trai của Hoàng thân Norodom Suramarit và công chúa Kossamak Nearirath, con gái của vua Sisowath (trị vì: 1904-1927). Norodom và Sisowath là hai dòng dõi Hoàng tộc đã trị vì Campuchia rất lâu. Quốc vương Sihanouk có sự thành thạo tiếng Anh và tiếng Pháp, từng tham gia vào ngành điện ảnh, làm trưởng nhóm nhạc jazz và là biên tập viên cho nhiều tạp chí.
Ông Sihanouk trải qua giai đoạn học tiểu học tại trường Ecole Francais Baudoin ở Phnôm Pênh và sau đó tiếp tục học trung học tại trường Chasseloup-Laubat tại Sài Gòn (thành phố Hồ Chí Minh hiện nay). Tiếp theo, ông đã theo học trường quân sự tại Saumur, Pháp. Sau khi bác của ông, vua Sisowath Monivong, qua đời vào ngày 23-4-1941, Hội đồng ngai vàng đã chọn Hoàng tử Sihanouk, lúc đó 19 tuổi, để trở thành vua với sự tư vấn từ phía Pháp. Qua những năm tháng học tập và sự tương tác với các môi trường học thuật và quân sự, ông đã tích luỹ được kiến thức và kỹ năng cần thiết để đảm nhận vai trò lãnh đạo quốc gia.
Pháp đã chọn ông Sihanouk với hai lý do chính. Thứ nhất, ông là con cháu của hai dòng Hoàng tộc Campuchia, mà trong quá khứ thường tranh giành quyền ngai vàng. Thứ hai, Pháp muốn sử dụng một người trẻ tuổi để dễ dàng kiểm soát và ảnh hưởng đến ông.
Tuy nhiên, Quốc vương Sihanouk đã chứng tỏ lòng yêu nước khi lãnh đạo nhân dân Campuchia đạt được độc lập khỏi sự cai trị của thực dân Pháp vào ngày 9-11-1953. Năm 1955, Quốc vương Sihanouk từ bỏ ngôi vị vua, để cha ông là Norodom Suramarit thay thế, trong khi ông trở thành thủ tướng chính phủ.
Năm 1960, phụ vương của ông qua đời và ông được bầu làm Quốc trưởng. Năm 1965, ông Shihanouk đình chỉ quan hệ với Mỹ sau khi Mỹ xâm lược Campuchia. Vào tháng 3-1970, trong lúc ông Sihanouk đang ở nước ngoài, Mỹ đã thực hiện một cuộc đảo chính, đưa tướng Lon Nol lên làm thủ tướng, khiến ông Shihanouk phải sống lưu vong ở Trung Quốc. Tại đây, ông thành lập phong trào du kích chống lại Mỹ.
Vào năm 1975, Khmer Đỏ lật đổ chính quyền Lon Nol và tiếp quản quyền kiểm soát Campuchia với chế độ diệt chủng. Ông Shihanouk trở về từ Trung Quốc, mặc dù vẫn giữ danh nghĩa là Quốc trưởng, nhưng trong suốt 4 năm thời kỳ cầm quyền của Khmer Đỏ, Pol Pot nắm giữ toàn quyền. Ông và gia đình bị giam giữ tại một dinh thự Hoàng gia ở Phnôm Pênh. Trong số 14 người con của Quốc vương, một số đã bị chế độ Khmer Đỏ giết hại. Theo tác giả Julio Jeldres trong cuốn sách “The Royal House of Cambodia” (Gia đình Hoàng gia Campuchia), suốt thời kỳ bị giam giữ, gia đình Hoàng gia buộc phải tự trồng rau và cây trái để tự cung cấp sinh kế. Khmer Đỏ chỉ cấp gạo và cá mỗi hai tuần một lần.
Vào năm 1979, Quốc vương lại lần thứ hai lưu vong, lần này tại Trung Quốc và CHDCND Triều Tiên. Năm 1991, khi Campuchia đạt được hiệp định hòa bình do Liên Hợp Quốc bảo trợ, ông trở về nước sau 12 năm sống lưu vong ở nước ngoài và được tái phong vương.
Tuy nhiên, do tuổi cao và tình trạng sức khỏe yếu, Quốc vương Sihanouk thường phải đến Trung Quốc để điều trị bệnh. Ông muốn chọn người kế vị theo ý muốn của mình trước khi ông qua đời.
Chọn người kế vị
Ngay sau khi nhận được thông tin về sự thoái vị của Quốc vương Sihanouk, người dân Campuchia đã gần như bị sốc và lo lắng về tình hình chính trị trong quốc gia.
Theo Hiến pháp năm 1993 của Campuchia, người kế vị vua phải đủ 30 tuổi và là con của ba dòng Hoàng tộc, và phải được chọn trong vòng một tuần sau khi vua trước băng hà. Tuy nhiên, theo luật mới được thông qua bởi các cơ quan lập pháp Campuchia, Hội đồng Tôn vương đang chuẩn bị chọn Hoàng tử Sihamoni làm Quốc vương kế vị theo yêu cầu của Quốc vương Sihanouk.
Mặc dù từng tuyên bố không muốn trở thành Quốc vương, nhưng hiện tại Hoàng tử Sihamoni đang có mặt bên cạnh cha tại Bắc Kinh, Trung Quốc, để nhận những thông điệp từ cha. Một trong những lý do mà Quốc vương Sihanouk đã chọn Hoàng tử Sihamoni làm người kế vị là vì Hoàng tử Sihamoni chưa từng tham gia vào công việc chính trị.
Các nhà phân tích cho rằng Quốc vương Sihanouk không mong muốn người kế vị có liên quan đến các đảng chính trị. Ngoài ra, Hoàng tử Sihamoni còn nhận được sự ủng hộ từ hai thành viên quan trọng trong Hội đồng Tôn vương, bao gồm Thủ tướng Hunsen và Chủ tịch Quốc hội, Hoàng thân Ranariddh (anh em cùng cha khác mẹ với Sihamoni), người đã đề nghị Sihamoni được chọn làm người kế vị.
Đôi nét về tiểu sử Hoàng tử Sihamoni
Vào tháng 4 năm 1952, Quốc vương Sihanouk kết hôn với Monieath, một phụ nữ gốc Italia. Bà Hoàng Monieath sinh ngày 18-6-1936 và từng là Chủ tịch Hội Chữ thập đỏ Campuchia trong những năm cuối của thập kỷ 1960. Bà là vợ thứ năm của Quốc vương. Ngoài tiếng Khmer, bà cũng thành thạo tiếng Pháp và Anh. Quốc vương Sihanouk và Hoàng hậu Monieath có hai con trai: Hoàng tử Norodom Sihamoni, sinh ngày 14-5-1953, và Hoàng tử Norodom Narindrapong, sinh ngày 18-9-1954. Hoàng tử Narindrapong đã qua đời vào năm 2003 do mắc bệnh tim.
Tên “Sihamoni” là sự kết hợp giữa hai âm tiết đầu của tên Quốc vương Sihanouk và Hoàng hậu Monieath. Hoàng tử Norodom Sihamoni nổi tiếng hơn về kỹ năng nghệ thuật hơn là chính trị. Ông đã đi du học từ khi còn nhỏ tại Tiệp Khắc. Năm 1975, ông tốt nghiệp tại Học viện Âm nhạc và Nghệ thuật Prague (Tiệp Khắc) và sau đó nghiên cứu về điện ảnh tại Bình Nhưỡng (CHDCND Triều Tiên). Khi ông lên 14 tuổi, ông đã tham gia đóng một vai trong bộ phim “Hoàng tử nhỏ”, một bộ phim do chính cha của ông đạo diễn.
Năm 1984, ông trở thành Chủ tịch Hiệp hội Múa Khmer tại Pháp và Tổng giám đốc kiêm Giám đốc nghệ thuật của đoàn ballet Deva. Ông đã tham gia sáng tạo nhiều vở ballet kết hợp giữa múa cổ điển Khmer và trường phái ballet Nga. Năm 1992, ông một lần nữa tham gia đóng phim trong bộ phim mang tên “My Village at Sunset” (“Hoàng hôn ở làng tôi”), một bộ phim do cha ông đạo diễn.
Nhờ những đóng góp quan trọng của Hoàng tử Sihamoni trong lĩnh vực văn hóa Campuchia nên vào năm 1992, Hoàng tử Sihamoni đã được chọn làm đại diện thường trực của Campuchia tại Liên Hiệp Quốc (LHQ). Một năm sau đó, ông được bổ nhiệm làm đại sứ Campuchia tại Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa LHQ (UNESCO). Những vai trò này cho phép ông đại diện cho quốc gia và tham gia vào các hoạt động quan trọng trong lĩnh vực văn hóa và giáo dục trên phạm vi quốc tế.