Câu chuyện người Mỹ mở rộng lãnh thổ

Câu chuyện người Mỹ mở rộng lãnh thổ và những thương vụ mua đất nổi tiếng tại Mỹ

Hầu hết các tỷ phú Việt đều liên quan đến thị trường bất động sản với những thương vụ mua sắm nổi tiếng và tai tiếng. Chuyện này tưởng như mới ở xứ ta nhưng với thế giới cũng không ngoại lệ, thậm chí ở tầm quốc gia. Xin được hầu bạn đọc chuyện người Mỹ mua đất và mở rộng lãnh thổ.

Ngày 4 tháng 7 năm 1776, 13 thuộc địa Bắc Mỹ tuyên bố độc lập khỏi Anh. Vào thời điểm này, lãnh thổ Hoa Kỳ chỉ có diện tích bằng 13 tiểu bang dọc theo bờ biển Đại Tây Dương, khoảng 800.000 km vuông. Năm 1783, Vương quốc Anh công nhận nền độc lập của Hoa Kỳ, và liên tiếp giao phần lớn đất đai dọc theo bờ biển Đại Tây Dương ngoài 13 tiểu bang cho Hoa Kỳ. Lãnh thổ của Hoa Kỳ lên tới 2,3 triệu km vuông, chiếm khoảng 30% của khu vực lục địa hiện nay của Hoa Kỳ.

Năm 1789, chính phủ liên bang của Hoa Kỳ được thành lập. Nước Mỹ mới đã nhanh chóng dấn thân vào con đường mở rộng lãnh thổ, ngoài chiến tranh, tiền bạc đã trở thành phương thức phổ biến nhất để giành lấy lãnh thổ. “Cách mệnh hiển lộ” là một quan điểm lịch sử tư sản được phổ biến rộng rãi ở Hoa Kỳ vào giữa thế kỷ 19. Giai cấp thống trị Mỹ lấy đó làm cơ sở lý luận cho sự bành trướng của nước ngoài. Dưới chiêu bài hùng biện “bắt buộc”, Hoa Kỳ đã giành được Texas, Oregon, California và New Mexico, thêm 1,2 triệu dặm vuông (3,108 triệu Km2) lãnh thổ.

Tính toán của Napoléon là nước Mỹ rẻ mạt

Năm 1800, Napoléon (1769), Thống chế trẻ tuổi vừa mới lên nắm quyền ở Pháp, đã giành được vùng Louisiana ở Bắc Mỹ từ tay Tây Ban Nha nhờ sức mạnh quân sự hùng mạnh của mình. Nằm giữa sông Mississippi và dãy núi Rocky, vùng Louisiana trải dài từ Canada ở phía bắc đến Vịnh Mexico ở phía nam, và tương đương với 13 tiểu bang ở khu vực ngày nay là Trung Tây của Hoa Kỳ.
Sự có mặt của một nước Pháp hùng mạnh là điều rất đáng lo ngại đối với Hoa Kỳ mới độc lập, vì Napoléon rất có thể sẽ bày mưu cho Canada ở phía bắc, và sau đó cho phép thổ dân da đỏ quấy rối biên giới Hoa Kỳ. Năm 1802, Tổng thống Mỹ khi đó là Jefferson đàm phán với Pháp, hy vọng mua được khu đất rộng lớn với giá cao. Hoa Kỳ cũng đã lên kế hoạch cho điều tồi tệ nhất, và nếu cuộc đàm phán thất bại, họ sẽ tham gia cùng Vương quốc Anh và cô lập Pháp.

Kết quả là cuộc đàm phán diễn ra suôn sẻ và nhanh chóng đến không ngờ, Napoléon đã bán một vùng đất rộng lớn như vậy cho Hoa Kỳ với giá 80 triệu franc, tương đương 15 triệu USD vào thời điểm đó, ngay cả Hoa Kỳ cũng cảm thấy khó tin. Thực tế, do tiến hành chiến tranh với các nước láng giềng nên Napoléon đã gặp khó khăn về tài chính không thể kể xiết. Vào thời điểm đó, Napoléon đã cử 20.000 người xâm lược Haiti và quét sạch toàn bộ quân đội nước này. Napoléon đã tính toán rằng nếu Hoa Kỳ và Anh thành lập một liên minh và gây chiến với Pháp thì Vương quốc Anh nhất định sẽ tấn công vào khu vực Louisiana, dốc toàn lực để kiểm soát châu Âu. Vào tháng 4 năm 1803, Hoa Kỳ và Pháp ký một hiệp ước hòa bình, và Hoa Kỳ dễ dàng mua được khoảng 2,6 triệu km vuông đất với giá dưới 5 đô la một km vuông.

Thành công của việc mua lại Louisiana với giá rẻ đã khơi dậy khát vọng mở rộng lãnh thổ của chính phủ Mỹ. Florida, tiếp giáp với Louisiana, là mục tiêu tiếp theo vì đây là khu vực lý tưởng để phát triển kinh tế đồn điền. Hoa Kỳ đã từng đề xuất rằng việc mua Louisiana cũng sẽ bao gồm cả Florida, nhưng đã bị Tây Ban Nha, chủ sở hữu của Florida, từ chối một cách nghiêm khắc.

Khi chính phủ Hoa Kỳ đang cân nhắc xem có nên sử dụng vũ lực chống lại Tây Ban Nha hay không, vào năm 1808, lục địa Tây Ban Nha đã bị Napoléon của Pháp chiếm đóng. Nhân cơ hội này, Mỹ đã cho một số lượng lớn người bản địa di chuyển đến Florida. Đến năm 1809, 90% dân số ở đây đã trung thành với Hoa Kỳ, và sự cai trị của Tây Ban Nha ở Florida đang sụp đổ.
Năm 1814, người Mỹ tiến quân vào Florida với quy mô lớn. Cuối cùng, Tây Ban Nha nhận ra rằng sự cai trị của khu vực này là không thể. Ngày 22 tháng 2 năm 1819, Hoa Kỳ và Tây Ban Nha ký một hiệp ước, và Hoa Kỳ bỏ ra chỉ 5 triệu USD để mua lại hơn 150.000 km vuông của Florida. Hai giao dịch giữa Hoa Kỳ, Pháp và Hoa Kỳ và Phương Tây đã khiến Hoa Kỳ tăng gấp đôi diện tích lãnh thổ trong vòng chưa đầy 20 năm.

“Mua” một nửa Mexico

Việc mở rộng Louisiana và Florida đã khiến Hoa Kỳ nếm trái ngọt Sau đó, Hoa Kỳ liên tiếp giành được Cộng hòa Texas và Oregon từ Mexico và Vương quốc Anh thông qua sự xúi giục và đe dọa, và Hoa Kỳ mở rộng lãnh thổ từ bờ biển Đại Tây Dương sang Thái Bình Dương.

Lúc này, California lại khơi dậy sự quan tâm của Hoa Kỳ. Năm 1542, các nhà thám hiểm người Bồ Đào Nha được Tây Ban Nha thuê lần đầu tiên đã khám phá ra California. Sau đó, khi Mexico độc lập khỏi sự cai trị của thực dân Tây Ban Nha, nó trở thành một tỉnh.
Năm 1841, Hoa Kỳ dần dần nhập cư vào California. Những người di cư này kiếm sống bằng nghề nông và trở thành đối thủ kinh tế của người Mexico và không được lòng người dân địa phương. Tuy nhiên, người Mỹ vẫn tiếp tục vào California. Để có được mảnh đất này, các chính khách Mỹ đã nhiều lần trả giá cao để mua nó. Bộ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ lúc bấy giờ, Webster, thậm chí còn nói trong một bức thư rằng Hoa Kỳ sẽ trả gấp 20 lần Texas cho California. Tuy nhiên, Mexico đã dứt khoát từ chối yêu cầu thô lỗ đó.
Đề xuất không thành, Hoa Kỳ nảy ra ý tưởng sử dụng vũ lực để thỏa mãn mong muốn về lãnh thổ của mình. Hoa Kỳ lần đầu tiên tạo ra dư luận, và một lúc công khai rằng Vương quốc Anh đang cố gắng tranh giành vùng đất này, và một lúc khác lại công khai rằng Mexico đang bí mật lên kế hoạch cho một phong trào chống Mỹ, với mục đích lãnh đạo người Mỹ, đe dọa an ninh của Mỹ. (Kế sách này người Nga đã áp dụng trước khi xua quân sang đánh Ukraine.)

Quan hệ hai nước bỗng trở nên căng thẳng, Hoa Kỳ bắt đầu có hành động khiêu khích quân sự. Năm 1846, Tổng thống Hoa Kỳ Polk đưa quân vào khu vực tranh chấp biên giới giữa hai nước. Phía Mexico phản đối quyết liệt nhưng vô ích. Ngày 24 tháng 4, một cuộc giao tranh giữa quân đội Mexico và quân đội Hoa Kỳ đã giết chết ba người Mỹ. Sự việc này đã tạo cho Hoa Kỳ một cái cớ để tiến hành chiến tranh. Tháng 5, Hoa Kỳ chính thức tuyên chiến với Mexico, đưa 50.000 quân xâm lược Mexico bằng đường bộ và đường biển. Quân đội Mexico, thiếu huấn luyện và trang bị vũ khí tối tân, nhanh chóng bị đánh bại, và California đã bị sát nhập một cách hợp lý vào Hoa Kỳ.
Ngày 2 tháng 2 năm 1848, Hoa Kỳ ký một hiệp ước với Mexico, Hoa Kỳ chỉ trả 15 triệu đô la danh nghĩa để có được gần 1,4 triệu km vuông đất, bao gồm cả California và New Mexico. Sau đó, vào năm 1853, đại sứ Hoa Kỳ tại Mexico, Gadsden đã mua gần 100.000 km vuông đất ở biên giới Hoa Kỳ- Mexico (sau đặt tên là “Gazden”) với giá 10 triệu đô la. Trong Chiến tranh Mexico- Mỹ, Mexico đã mất phần lớn lãnh thổ của mình. Sau Chiến tranh Mexico, lục địa Hoa Kỳ đã tăng gấp ba lần diện tích lãnh thổ của mình vào năm 1783 khi nền độc lập vừa được công nhận. Tuy nhiên, con đường bành trướng của Hoa Kỳ chưa dừng lại.

Alaska và tầm nhìn của Bộ trưởng Ngoại giao

Quá trình Alaska trở thành lãnh thổ của Hoa Kỳ thật vui nhộn. Đầu thế kỷ 19, bộ tộc da đỏ Tlingit, những người đã sống ở miền nam Alaska trong nhiều thế hệ, đã có hai cuộc chiến liên tiếp với những người Nga xâm lược, và cuối cùng đã bị chinh phục bởi những người Nga thiện chiến và hùng mạnh. Tuy nhiên, sau cuộc chiến tranh Krym, sức sống của nước Nga bị tổn hại nghiêm trọng, Sa hoàng Alexander II quyết tâm bán vùng đất không kiếm ra tiền để bổ sung ngân sách. Nhân cơ hội này người Mỹ đã nhanh tay xuống tiền.

Lo sợ rằng Hoa Kỳ không quan tâm đến việc mua Alaska, Nga đã chi 100.000 USD để mua một số nhà báo và chính trị gia Mỹ với nỗ lực vận động chính phủ Hoa Kỳ thông qua họ. Tháng 3 năm 1867, Nga cử các quan chức đến Hoa Kỳ để đàm phán về việc bán Alaska. Vào thời điểm đó, Ngoại trưởng Hoa Kỳ William Seward là một người theo chủ nghĩa bành trướng cuồng nhiệt. Khi đàm phán với Nga, ông ta bắt đầu đưa ra 5 triệu USD, và sau đó đạt được thỏa thuận với Nga giá 7,2 triệu USD. Cuối cùng, Mỹ đã mua một bán đảo khổng lồ với diện tích hơn 1,5 triệu km vuông và quần đảo Aleutian xung quanh với giá bèo bọt như cho không.

Vào thời điểm đó chỉ có một số ngư dân Mỹ muốn tiếp cận các cảng biển của Alaska, một số thương nhân California tìm kiếm đặc ân tham gia vào việc buôn bán lông thú ở đó, và hầu hết không biết gì về Alaska. Ngay sau khi Seward ký thỏa thuận mua Alaska, đã có một phản ứng dữ dội tại quê nhà, nói Alaska là “tủ lạnh của Seward”, chỉ trích đây là “một thương vụ tồi tệ” và “một sai lầm phi thường” trong việc chi tiền ngân sách để mua lấy miền đất chết cóng.

Seward sắc sảo vẫn kiên trì thuyết phục để giành được sự ủng hộ của Quốc hội. Vào tháng 4 và tháng 7 năm 1867, Thượng viện và Hạ viện lần lượt thông qua thỏa thuận. Giờ đây những người Mỹ thông thái đã bày tỏ lòng biết ơn về tầm nhìn của chính trị gia Seward. Ước tính có khoảng 5,7 nghìn tỷ mét khối khí tự nhiên và 30 tỷ thùng dầu thô được chôn dưới lòng đất ở Alaska, hiện trị giá hơn 2 nghìn tỷ USD! Đầu năm 2022, khi người Nga xâm lược Ukraine, giá dầu mỏ, khí tốt đang tăng, giá trị của bán đảo này chắc chắn còn lớn hơn nhiều hơn con số này. Nước Nga của Hoàng đế Putin đang tiêu cả ngàn tỷ cho việc sáp nhập Crimea, Donbas mà vẫn chưa xong chắc hẳn đã tan nát cõi lòng vì quyết định sai lầm của tiền nhân trong quá khứ.

Vào cuối thế kỷ 19, Hoa Kỳ đã có được một số quần đảo ở Thái Bình Dương, như Hawaii, thông qua nhiều biện pháp như chiến tranh. Bằng cách này, trong hơn 100 năm, Hoa Kỳ đã gom được một số lượng đất lớn gấp ba lần lãnh thổ so với thời kỳ lập quốc ban đầu, chỉ với hơn 50 triệu USD. Việc mở rộng lãnh thổ đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển của kinh tế ở Hoa Kỳ và sự hình thành địa vị siêu cường số 1 thế giới như ngày nay.

Mr Gu